پژوهشگران بریتانیایی روز سه‌شنبه ۲۷ خرداد اعلام کردند نتایج آزمایش‌های بالینی ثابت کرده که داروی دگزامتازون می‌تواند در نجات جان افراد مبتلا به بیماری کووید-۱۹ نقش مهمی ایفا کند.آنها این کشف را «پیشرفتی مهم» برای مقابله با همه‌گیری ویروس کرونا توصیف کرده‌اند.
فهرست مطالب
دگزامتازون
دگزامتازون نوعی داروی کورتیکواسترویید(استرویید) است که ابتدا در دهه ۱۹۶۰ کاربرد درمانی پیدا کرد.کاربرد دارویی آن اغلب ضدالتهابی و برای درمان مجموعه‌ای از بیماریی‌ها مثل حساسیت‌ها، تنگی‌نفس، اگزما و آماس مفاصل به کار می‌رود.دگزامتازون در بریتانیا همراه با سایر داروها یا به تنهایی برای پیش‌گیری از یا درمان عوارض سرطان مثل کم‌خونی، آب‌افتادگی مغزی (جمع‌شدن مایعات در مغز) و بیش‌کلسیم‌خونی(بالا رفتن میزان کلسیم خون) نیز به کار می‌رود.
دگزامتازون به صورت معمول برای کاهش التهاب در بسیاری از بیماری‌ها و شرایط طبی استفاده می‌شود. این دارو در متوقف کردن برخی آسیب‌های مربوط به واکنش بیش از حد سیستم ایمنی به کرونا مفید است. به واکنش بیش از حد سیستم ایمنی طوفان سایتوکاین می‌گویند که می‌تواند کشنده باشد.
تجویز دگزامتازون
دگزامتازون هم مانند اکثر انواع دیگر داروهای استرویید فقط با نسخه قابل تهیه است یعنی نمی‌توان بدون دستور پزشک از داروخانه یا فروشگاه محل خریداری کرد.دگزامتازون را به صورت قرص عرضه می‌کنند اما انواع درآمیخته، مایع و شربتی آن هم وجود دارد.
محققان دانشگاه آکسفورد طی آزمایش بالینی روزی ۶ میلی‌گرم از این دارو را به مدت ۱۰ روز برای بیش از ۲ هزار بیمار تجویز کردند.دارو را به بیماران خوراندند یا به صورت درون‌رگی تزریق کردند که حاصل آن بهبودیابی بیماران کرونایی دچار مشکلات تنفسی بود.
دگزامتازون از داروهای مهارکننده سیستم ایمنی است که از دهه شصت میلادی در دسترس بوده و برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها از آسم گرفته تا آرتریت روماتوئید استفاده شده است.در بخش مراقبت‌های ویژه از این دارو به صورت وریدی استفاده می‌شود اما برای بیمارانی که خیلی بدحال نیستند می‌توان قرص آن را تجویز کرد.
تاثیر دگزامتازون بر ویروس کرونا
پژوهشگران بریتانیا تجویز مقدار (دُز) کم این دارو را یک تحول بزرگ در درمان موارد وخیم کرونا نامیده‌اند چرا که در کسانی که با دستگاه تنفس مصنوعی نفس می‌کشیدند، موارد مرگ را یک سوم و در کسانی که با اکسیژن کمکی نفس می‌کشیدند یک پنجم کاهش داده است.این دارو یکی از داروهای موجود است که در تلاش برای یافتن درمان کرونا، در کارآزمایی وسیع در سراسر دنیا امتحان می‌شوند تا روشن شود آیا می‌توانند بر کرونا موثر باشند یا نه.
پژوهشگران می‌گویند اگر این دارو از ابتدای شیوع کرونا در بریتانیا استفاده شده بود ممکن بود جان پنج هزار نفر نجات داده شود.ارزانی و فراوانی این دارو بخصوص برای کشورهای فقیر که با کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند امتیاز بزرگی است.
از هر بیست نفری که به کرونا مبتلا می شوند ۱۹ نفر خوب می‌شوند و یک نفر کارش به بیمارستان می‌کشد. از آنها که بستری می‌شوند بیشترشان بهبود می‌یابند اما برخی به اکسیژن کمکی یا دستگاه تنفس مصنوعی نیاز پیدا می‌کنند.به نظر می‌رسد دگزامتازون به این بیماران که بیش از همه در خطر مرگ قرار دارند کمک می‌کند. از کسانی که به علت کرونا به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز پیدا می‌کنند تقریبا نیمی زنده نمی‌مانند.
نتایج استفاده از تجویز دگزامتازون به مبتلایان ویروس کرونا
در این کارآزمایی که با هدایت دانشگاه آکسفورد انجام شد، به دو هزار بیمار بستری در بیمارستان دگزامتازون با دز کم داده شد و وضعیت آنها با چهار هزار نفر که این دارو را نگرفته بودند مقایسه شد.خطر مرگ برای کسانی که زیر دستگاه تنفس مصنوعی بودند از ۴۰ به ۲۸ و برای کسانی که اکسیژن کمکی می‌گرفتند از ۲۵ به ۲۰ درصد کاهش یافت.
پروفسور پیتر هوربی ناظر ارشد این کارآزمایی گفت: “این اولین دارویی است که تا به حال نشان داده خطر مرگ را کاهش می‌دهد و این کاهش قابل ملاحظه است. این واقعا تحولی در درمان کرونا است.”پروفسور مارتین لندری سرپژوهشگر این کارآزمایی می‌گوید این یافته‌ها نشان می‌دهد از هشت بیماری که کارشان به دستگاه تنفس مصنوعی می‌کشد، این دارو جان یک نفر را نجات می‌دهد و در آنها که اکسیژن کمکی می‌گیرند از هر ۲۰ تا ۲۵ نفر جان یکی را نجات می‌دهد:
“این دارو به وضوح مفید است. درمان تا ده روز ممکن است طول بکشد و برای هر بیمار حدود پنج پوند خرج برمی‌دارد. به عبارت دیگر می‌توان با حدود ۳۵ پوند جان بیماری را نجات داد و این دارو در تمام دنیا در دسترس است.”
پروفسور لندری می‌گوید اگر نیاز باشد از همان ابتدای درمان در بیمارستان می‌توان این دارو را شروع کرد اما مردم نباید شروع به خرید و مصرف این دارو کنند چرا که به نظر نمی‌رسد دگزامتازون در موارد خفیف کرونا که تنفس فرد مشکل پیدا نمی‌کند سودی داشته باشد.
ارزان و قابل دسترس
پیتر هوربی، یکی از این پژوهشگران می‌گوید: «این نخستین دارویی است که نشان داده، می‌تواند شانس نجات بیماران مبتلا به کووید۱۹ را افزایش دهد».دگزامتازون یک داروی ارزان است که در حالت عادی برای کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت به‌کار می‌رود. به این ترتیب، در صورتی که در آزمایش‌های بعدی هم اثرات دگزامتازون تایید شود، کشورهای فقیر هم می‌توانند به صورت گسترده از آن استفاده کنند .
نیک کامک، کارشناس بنیاد “ولکام” که یکی از حامیان پژوهش دانشگاه آکسفورد بوده است، از یک “موفقیت شگرف” سخن گفته و وزارت بهداشت بریتانیا هم فوری دگزامتازون را به فهرست داروهای استاندارد برای مقابله با کووید۱۹ ثبت کرده است.
کنفراس خبری نخست وزیر انگلیس در مورد دگزامتازون
والانس در کنفرانسی خبری همراه بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس گفت: “اولین مطلبی که می‌خواهم بگویم این است که دگزامتازون ارزان، بسیار در دسترس است و نکته جالب در مورد این تحقیق این است که می‌تواند در اینجا و در سرتاسر جهان موثر باشد. این یک تغییر در وضع موجود است. این دارو محدود به فرآیند تولید پیچیده‌ای که متعلق به یک شرکت باشد و آن را در مقیاس اندک تولید کند، نیست.
این دارویی است که می‌تواند بلافاصله در سراسر جهان مورد استفاده قرار گیرد و این یک مطلب مهم است و سوال شما این بود که آیا ما در اینجا این کار را انجام می‌دهیم؟ مسئول خدمات پزشکی کشور در این رابطه دستورالعملی را صادر خواهد کرد که بر اساس آن این دارو باید برای عمل بالینی مورد استفاده قرار گیرد و مطمئناً سعی می‌کنیم تا حد امکان این دارو در همه جای دنیا در دسترس باشد و این موضوعی هیجان انگیز است. من نمی‌دانم که آیا پیتر مطلبی به این موضوع اضافه می‌کند”.
در ادامه پیتر هوربی (Peter Horby)، مدیر تحقیقات بالینی دانشگاه آکسفورد گفت: این دارو در بین تمامی دارو‌هایی که بر روی آنها تحقیق می‌کردیم، سبب هیجان ما شده است. ما نتایج مثبتی گرفته ایم و این نتایج باثبات هستند. ما می‌دانیم که نتیجه بسیار خوب است. این دارو برای مدت ۶۰ سال است که استفاده شده است. این دارو در قفسه‌ها وجود دارد.
پزشکان می‌توانند در مدت ۵ دقیقه بر روی قفسه به آن دسترسی داشته باشند. آنها می‌توانند در مدت ۵ دقیقه آن را تجویز کنند. آنها می‌دانند که این دارو چگونه عمل می‌کند و می‌دانند که کمک کننده است. این کار را می‌توانند از همین غروب شروع کنند. این بسیار جالب است.
گفتنی است تحقیقاتی که در دانشگاه آکسفورد انجام شد، نشان داد که یک داروی استروئیدی به نام دگزامتازون باعث کاهش مرگ و میر برای کسانی می‌شود که به علت کرونا در بیمارستان هستند و به اکسیژن یا در بخش آی سی یو (ICU) نیاز دارند.
